Ze staat met twee vechthonden te wachten om 18.15 bij de supermarkt. Het is donker en guur. Ze zingt zachtjes een liedje ‘mama mia mia mia’, en geeft mij een glimlach. ‘Hoi’, zeg ik zo lief mogelijk. Haar magere gezicht verstrakt meteen. Even aarzel ik, maar de honden loeren en ik duik snel de winkel in.
De harde werkelijkheid: oorlog en klimaatproblemen
De wereld is een gevaarlijke plek. Er is overal oorlog, zelfs in ons eigen Europa. Het klimaat gaat de verkeerde kant op. Ieder jaar vallen er meer slachtoffers door stormen, bosbranden, droogte en overstromingen. Er zijn dorpen in Afrika waar mensen nu al door hun voorraad mais heen zijn. En de winter begint pas.
Wij zijn in Nederland allemaal bofkonten dat we hier mogen leven. Geen bommen in de lucht, een dekbed op het matras en stromend water. Toch zitten de wachtkamers van de GGZ vol mensen die ploeteren. Veiligheid en welvaart is niet genoeg om vrede te voelen, daarvoor heb je een stabiele basis nodig.
Mijn gedachten gaan naar het meisje bij de winkel. Hoe gezellig is haar kerst? Wat gebeurt er achter haar voordeur? Hopelijk ben ik aan het invullen en heeft zij een harmonieus en warm thuisfront. Ik fantaseer een gezellige ronde moeder die spontaan pannenkoeken bakt en gekke liedjes met haar zingt.
Nederland: Veiligheid én uitdagingen
Maar…. na zoveel jaren werken in de GGZ heb ik helaas een neus voor treurigheid. Ik vrees het ergste. Veel kinderen groeien op in hun eigen oorlog en komen gewond uit hun jeugd. Zij zijn angstig en wantrouwend en moeten nog leren dat ze meer zijn dan vuilnis. Zij kunnen soms niet eens hulp of liefde aanvaarden.
Deze mensen hebben professionals nodig om te werken aan emotie regulatie, trauma verwerking, zelfzorg, interpersoonlijke gevoeligheid en zelfbeeld. Dat kost geld, tijd en energie. Gelukkig hebben we in Nederland een uitgebreid GGZ-stelsel dat bedoeld is voor deze complexe verhalen.
Het effect van een onveilige jeugd
Daar gaat het mis. Er zijn wachtlijsten en personeelstekorten, waardoor hulp soms te laat komt. Hoe komt dat? Tja, ik vrees dat we in Nederland nogal hoge verwachting hebben van gelukkig zijn, waardoor ook mensen met lichte problematiek de GGZ opzoeken. Een boute uitspraak, dat besef ik, want wat is licht?
Faalangst, huilbuien, driftaanvallen, hoog gevoelig zijn, nachtmerries, onrust en moeilijk eten; dat hoort allemaal gewoon bij ons bestaan. ‘Het leven is een heel gedoetje’, zuchtte filosoof René Gude eens. En zo is het. Ik hoor soms dat er mensen naar de psycholoog gaan waarvan ik denk: jij kan dat best zelf.
Het gezin: de beste plek om te leren en te groeien
Er is een evidence based instituut waar geen GGZ tegenop kan: het gezin is dé plek om te groeien. Daar leer je omgaan met jezelf, de ander en de wereld. Gouden regel in dit proces: Kalmte kan je redden! Zeker nu onze wereld polariseert en vol gevaren lijkt, moeten mensen rustig blijven nadenken.
Dat is niet altijd makkelijk als je werk, mantelzorg, kleine kinderen en je eigen behoeften moet combineren. Het enige wat hierbij écht werkt is erkenning en liefde. Alle emoties mogen er zijn, óok de minder fijne. Je mag alles voelen, maar niet alles doen. Liefdevol begrenzen is het zout in de pap.
Vier feestdagen met betekenis
Laat het deze feestdagen niet gaan om spullen of dure reizen maar om gezellige hechting; spelletjes doen aan de keukentafel, liedjes zingen tijdens het opruimen, rare kerststukjes knutselen, stampen in de plassen. En al die kinderen in de Gazastrook, in de Oekraïne of op eilanden die onder de oceaan verdwijnen?
Goedheid verspreiden via opvoeding
Heel naïef misschien, maar ik geloof in het verspreiden van goedheid via opvoeding. Geef kinderen mee dat ze zorgvuldig met hun spullen omgaan en dat ze moeten delen. Geef zelf het goede voorbeeld. Dus leer genieten van wat je hebt in plaats van steeds nieuwe tegels, meubels en kerstballen te kopen.
Ga een kerstjurk zoeken in de kringloop. Doe mee aan liefdadigheidsacties voor projecten op de wereld waar kinderen leven in ellende. Leer je kinderen zuinig zijn met energie en maak ze bewust van hoe kostbaar de natuur is voor de mensheid. Ga vaker op de fiets en denk nog eens na voordat je een vliegreis boekt.
Solidariteit: Samen bouwen aan een betere wereld
Laat je ambivalentie en twijfel zien. ‘Thailand is heerlijk, maar ik wil niet bijdragen aan ellende voor gezinnen die ergens anders leven.’ Zoek een compromis. Leer dat er aan alles twee kanten zit. Stof het ouderwetse woord solidariteit weer eens af. We zijn maar een klein ik-je, onderdeel van een groot collectief.
In mijn droom verspreidt deze kostbare boodschap zich via de harten van de kinderen. Wij kunnen als mensheid alles waarmaken als we samenwerken en ons ego opzijzetten. Ooit komt het goed. Daar wil ik in geloven en daar wil ik mijn best voor doen. Als iedereen doet wat hij kan, staan er mooie dingen te gebeuren.
