Met mijn Indiase studenten deed ik een keer een luisteroefening die ging over Janny, een Nederlandse vrouw die zich een ‘sandwich’ voelde omdat ze een gezin runde. Ze hielp haar man halve dagen in zijn bloemenzaak en ’s avonds ging ze bij haar zelfstandig wonende schoonmoeder langs om boodschappen af te geven en haar naar bed te brengen.

Anticiperen

Een van de vragen na de luisteroefening was: Waarom voelt Janny zich soms als een sandwich? Een antwoord was dan dat ze van alle kanten (tijds)druk voelde en nauwelijks aan zichzelf toekwam. In India heb je het moeilijk te vertalen woord ‘Jugaad’. Het staat voor het vermogen om continue te kunnen anticiperen om tot oplossingen te komen. Improviseren! De Indiase samenleving is ervan doordrenkt. IST staat voor ‘Indian Standard Time’ (de Indiase tijdzone) maar wordt vaak uitgelegd als ‘Indian Stretched Time’. Indiase Uitgerekte Tijd. Flexibel zijn met tijd is onderdeel van de cultuur.

Dag van de Mantelzorg

10 november is het de Dag van de Mantelzorg, de dag waarop alle mantelzorgers centraal staan. Door het hele land worden activiteiten georganiseerd om de mantelzorgers in het zonnetje te zetten. Mantelzorg is de zorg voor chronisch zieken, gehandicapten en hulpbehoevenden door naasten: familieleden, vrienden, kennissen en buren. Kenmerkend is de reeds bestaande persoonlijke band tussen de mantelzorger en zijn of haar naaste. Daarnaast gaat het om langdurige zorg die onbetaald is.

Jugaad

Janny, die continu worstelde met de tijd, in gedachten. Op het ene tijdstip de kinderen eten geven, daarna haar man helpen en tot slot naar haar  schoonmoeder gaan. En overal steeds precies op tijd zijn omdat ze dat de genoemde mensen had toegezegd. Ontbijten om 8 uur, om 14.00 zou ze in de winkel zijn en oma verwachtte Janny om precies 20.00 uur. Daar zat de crux, volgens mijn studenten. Was het echt zo belangrijk om altijd op tijd te komen en dingen op de afgesproken tijd te doen?

Kom eens lekker te laat op je zorgafspraak of noem geen exacte tijd en je merkt dat mensen opeens zichzelf ook (even) kunnen redden. Janny voelde zich een sandwich omdat de tijd haar continue nam (omdat dat bij de Nederlandse cultuur hoort) in plaats van dat zij de tijd nam. Zodra zorgbehoevenden weten dat de zorggever er niet altijd op een bepaalde tijd kan zijn omdat hij of zij ook een mens is dan denken ze vanzelf aan alternatieven, een plan B. Dan zitten ze niet meer op hun horloge te kijken en zich af te vragen waat Janny blijft maar weten ze zichzelf te redden totdat Janny fris en vrolijk, zonder die tijdstress, binnenkomt. Ik denk dat de Nederlandse mantelzorger wel wat van die Jugaad kan gebruiken.