In Groot-Brittannië heb je de Minster of Civil Society. Het is moeilijk om een adequate vertaling hiervoor te vinden. De ‘minister van alle maatschappelijke organisaties’ bijvoorbeeld of de ‘minister van de burgersamenleving’ maar beide vertalingen dekken niet echt de lading. Toen ik eind vorige eeuw namens Stichting Reinaerde met een delegatie in New Orleans was voor een congres over fondsenwerving, kocht ik het boekje Civil Society’, the Underpinning van American Democracy (1998) van Brian O’ Connell.

In het jaar 2000 publiceerde ik in het inmiddels ter ziele gegaande tijdschrift Versie, tijdschrift voor gezondheid, burgerschap en politiek een door dit boek geïnspireerd artikel met de naam ‘Cultuurverandering nodig! Pleidooi voor primitief burgerschap’. Lang geleden, toen er nog geen overheid was of die nog maar beperkt was en er weinig van werd verwacht, was er automatisch meer spontane sociale activiteit van mensen. Ik noemde dat in mijn artikel ‘primitief burgerschap’. We moesten het – in die primitieve tijd- wel zelf doen, anders zou het niet gebeuren.

Primitieve burgerschap

Bescherming geven en zorg bieden is nu een door ons mensen aan de overheid uitbestede taak en we zien sociale kwesties niet meer zozeer als onze eigen verantwoordelijkheid. Het spontane en pure ‘primitieve burgerschap’ dat zelf probeert vorm te geven aan de samenleving en oplossingen probeert aan te dragen voor sociale vraagstukken is echter onverminderd hard nodig. Gelukkig pakken nog steeds vele individuen en kleine organisaties die handschoen op maar ‘primitief burgerschap’ zou een dagelijkse ‘drive’ van ons allen moeten zijn. Het is nodig omdat de overheid steken laat vallen maar het is ook gewoon niet realistisch dat de overheid zelf overal in kan voorzien. Het is ook helemaal niet wenselijk want een overheid heeft geen gevoel voor de menselijke maat.

Het zou fijn zijn als de overheid dat zelf meer en beter zou willen communiceren en dit ‘primitief burgerschap’ zou willen helpen te bevorderen en te faciliteren zonder daarmee de eigen taken te verwaarlozen. Daarom is een Minister van Civil Socitety, wat in het Nederlands een of ‘Minister van Burgersamenleving’ of gewoon ‘Minister van Samenleving’ kan heten een noodzakelijkheid. Misschien hebben we op dit vlak gewoon een cultuurverandering nodig. Dat kan de eerste opdracht zijn aan een minister van (Burger)Samenleving. Probeer eens een begin van een  cultuurverandering naar meer ‘primitief’ burgerschap (naast een zo goed mogelijk werkende overheid) te bewerkstelligen. Misschien kan dit idee nog meegenomen worden in het denkproces rond de eindeloos durende formatie. Een formatie die aantoont dat we ons als mens niet te afhankelijk moeten maken van de strapatsen van een overheid.

Thomas Nicolaas