Blog
Berthilde van der Zwaag
Auteur
Als verpleegkundige waakte Berthilde van der Zwaag ’s nachts bij patiënten thuis. Haar ervaringen hiermee vormen de basis voor dit boek. Tijdens deze waaknachten studeerde ze theologie. Na haar afstuderen aan de Vrije Universiteit kwam ze als geestelijk verzorger in een algemeen ziekenhuis weer met stervenden in aanraking. Momenteel is ze geestelijk verzorger in de eerste lijn.
De dood nabij is het derde boek van Berthilde van der Zwaag. In 2008 publiceerde ze Als Christus verschijnt, een bewerking van haar afstudeeron- derzoek over mensen in deze tijd die aangeven dat Christus aan hen is verschenen. In 2018 schreef ze de roman In het hart van de storm, over het leven van Eliza, een vijfentwintigjarige man die ontdekt dat hij profeet wil worden.
Euthanasie
Een kwartier na aankomst bij de patiënt bel ik zijn kinderen, omdat hij heel bleek is en haast niet meer ademt. Ik denk dat hij stervende is. Drie zonen, twee dochters, een schoondochter en enkele kleinkinderen komen meteen en gaan om zijn bed staan. Hoewel de man rustig aan het overlijden is, vindt de familie het toch moeilijk om vader en opa zo te zien. ‘Kan er iets aan gedaan worden?’ vraagt een zoon. De schoondochter zegt dat zij er later nooit zo bij zal willen liggen. Er ontstaat een woordenwisseling. ‘Je kunt iemand toch niet zomaar doodspuiten’, zegt een dochter. De schoondochter is heel beslist: ‘Onthoud maar goed: ik wil een spuitje als ik in die situatie ben.’
Uitzichtloos lijden
Wat voor een zorgverlener een rustig stervensproces is, kan voor familie beangstigend zijn. Soms komen ervaringen aan een eerder sterven, wat moeilijk verliep, weer boven. Die ervaringen kunnen de houding bij een volgend sterven bepalen. Een schoondochter geeft aan dat de familie voor haar euthanasie moet regelen wanneer zij sterft. De familie mag echter niet vragen om het leven van iemand te beëindigen. Een euthanasieverzoek kan alleen gedaan worden door de patiënt zelf die op dat moment wilsbekwaam moet zijn. Er moet ondraaglijk en uitzichtloos lijden zijn en het verzoek vrijwillig en weloverwogen zijn; ze moet zelf onder woorden brengen waarom ze wil dat haar leven wordt beëindigd.
Euthanasieverklaring
Het is wel mogelijk van te voren al een euthanasieverklaring op te stellen, ook wanneer het levenseinde niet nabij lijkt en er nog geen ziekte is vastgesteld. In deze schriftelijke verklaring moet duidelijk worden aangeven wat ze uitzichtloos en ondraaglijk lijden vindt. De mogelijkheid van euthanasie geeft mensen vaak al rust. Soms kan die behoefte weer verdwijnen wanneer de pijn bestreden wordt, angst wordt weggenomen en de zorg voor de zieke en de naasten goed is. Dan komt er ruimte voor verwerking en afscheid nemen, in plaats van angst en onzekerheid of iemand het sterven aankan. Dikwijls overlijden patiënten met een euthanasieverklaring een natuurlijke dood.
“Hoewel de man rustig aan het overlijden is, vindt de familie het toch moeilijk om vader en opa zo te zien.”
Levensbeëindiging bij religies
In een aantal religies is euthanasie niet gebruikelijk of niet toegestaan. De rooms katholieke kerk en orthodox protestantse kerken staan het niet toe vanuit de overtuiging dat het leven heilig is en dat God bepaalt wanneer het tijd is om te sterven. Andere protestantse stromingen hebben geen officieel standpunt. Bij ondraaglijk en uitzichtloos lijden mogen de arts, patiënt en naasten keuzes maken op basis van het eigen geweten. In het jodendom worden geen euthanasie of andere vormen van levensbeëindiging toegepast, wel is verlichting van lijden toegestaan, ook als het de levensduur verkort. Moslims, hindoes en boeddhisten zijn geen voorstanders van euthanasie. Het is voor hen belangrijk te sterven met een heldere en vredige geest. In de antroposofie gelooft men dat zich na het sterven een levenspanorama ontvouwt, waarbij herinneringen uit het voorbije leven voorbij komen. Dit gaat mee in het stervensproces en is nodig voor de nieuwe levensfase. Euthanasie kan dit proces verstoren en voortijdig afbreken.
Euthanasie en andere vormen van levensbeëindiging zijn thema’s in mijn nieuwe boek ‘De dood nabij’ over de laatste levensfase.
De dood nabij
De verhalen in dit boek geven een beeld van de laatste levensfase en het sterven. Ze laten zien waar
patiënten en hun naasten mee te kampen hebben. Op deze ervaringsverhalen volgt achtergrondkennis
en soms reflecties van de auteur op het eigen handelen nu ze zoveel meer ervaring heeft opgedaan.